Co to jest hipnoza?

Kiedy mówimy o hipnozie często mówimy o jednym ze stanów:

• relaksacji, skupienia, absorbowania uczuć związanych z byciem w hipnozie (czasami nazywanym też "stanem hipnozy" lub "transu") albo
• ciekawych rzeczy, które można robić, gdy jest się zahipnotyzowanym (jak nie odczuwać bólu, albo doświadczać alternatywnych odczuć lub zmiany percepcji) - są one często wynikiem sugestii

 

Rysunek: Rozróżnienie stanu hipnozy i sugestii może być pożytecznym sposobem myślenia o skutkach hipnozy

Definicje

Hipnoza jest szerokim tematem, który obejmuje wiele odrębnych obszarów. Zaczniemy od kilku prostych definicji. Wiele cytatów poniżej to definicje American Psychological Society of hypnosis - a nie tylko zdanie niektórych osób na temat, czym jest hipnoza. Definicje te zaproponowane są przez grupy naukowców, którzy doszli do osiągnięcia konsensusu w oparciu o ponad sto lat badań. Nie wszyscy badacze hipnozy zgadzają się ze wszystkimi częściami tych definicji, ale są one dobrym punktem wyjścia.

Hipnoza

"Stan świadomości obejmujący zwiększony stan koncentracji i zmniejszenie świadomości peryferyjnej charakteryzujący się zwiększoną zdolnością do przyjmowania sugestii." (APA, 2014)

Jedną z pierwszych rzeczy, które warto wiedzieć o hipnozie jest to, że wpływa ona na naszą uwagę. Kiedy ludzie są zahipnotyzowani kierują swoją uwagę raczej na to, co sugeruje hipnotyzer. Nie zwracają raczej uwagi na to, co dzieje się wokół nich, chyba że jest to im sugerowane. W pewnym sensie ten stan koncentracji jest trochę podobny do stanu kiedy jesteśmy zaczytani albo mocno skupieni na filmie - jesteś tak zaabsorbowany, że nie zwracasz zbytniej uwagi na to, co dzieje się wokół Ciebie.

Druga rzecz, którą warto wiedzieć o hipnozie jest to, że wpływa na to jak reagujesz na sugestie. Definicja sugestii znajduje się poniżej, ale zasadniczo są to propozycje dawane przez hipnotyzera, aby doświadczyć świat w inny sposób. Na przykład, lekarz za pomocą hipnozy może sugerować pacjentowi, że jego usta stają się przyjemnie odrętwiałe. Albo terapeuta za pomocą hipnozy może sugerować klientowi, że może on obserwować traumatyczne wspomnienia bez uczucia przytłoczenia. Hipnoza najczęściej sprawia, że sugestie są doświadczane silniej lub przy mniejszym wysiłku umysłowym.

Indukcja hipnotyczna

"Procedura, która ma na celu wprowadzenie w stan hipnozy." (APA, 2014)

"Chociaż niektórzy ludzie uważają, że nie jest konieczne stosowanie słowa "hipnoza" jako części indukcji, inni uważają to za niezbędne." (APA, 2003)

Hipnotyczna indukcyjna jest „zaproszeniem” kogoś do wejścia w stan hipnozy, i zazwyczaj obejmuje instrukcje i sugestie, mające pomóc wejść w ten stan. Często indukcja hipnotyczna zawiera instrukcje dotyczące relaksacji, ale nie jest to absolutnie konieczne. Dla osób, które nie są zaznajomione z hipnozą, indukcja jest często nieco dłuższa, ale z praktyką ludzie często zauważają, że mogą oni wprowadzać się w stan hipnozy szybciej.

Podatność hipnotyczna

"Zdolność osoby do doświadczania sugerowanych zmian fizjologicznych, emocjonalnych, myślenia lub zachowanie podczas hipnozy." (APA, 2014)

Nie każdy doświadcza oddziaływania sugestii jednakowo. Niektórzy ludzie odczuwają efekty hipnozy bardzo łatwo, szybko i głęboko (wysoka podatność). Pomimo starań, inni ludzie nie są w stanie doświadczać sugestii (niska podatność). Większość ludzi plasuje się gdzieś pomiędzy tymi stanami(średnia podatność).

Toczy się debata, czy termin podatność hipnotyczna powinien mierzyć "reagowanie na sugestie w hipnozie" czy też "różnicę w sposobie reagowania na sugestię w hipnozie i poza nią".

Hipnoterapia

"Zastosowanie hipnozy w leczeniu zaburzeń medycznych lub psychologicznych." (APA, 2014)

Hipnoterapia to zastosowanie kliniczne hipnozy. Lekarze, dentyści, psycholodzy, pielęgniarki i inni pracownicy służby zdrowia używają hipnozy, aby pomóc swoim pacjentom. Hipnoza w rzeczywistości nie jest terapią samą w sobie, ale jest to zbiór technik, które wykwalifikowany terapeuta może użyć, aby pomóc wprowadzić zmiany. Wielu specjalistów uważa, że trzeba mieć wcześniejsze kwalifikacje w specjalności medycznej lub psychologicznej, zanim użyje hipnozy - podobnie jak mechanik powinien wiedzieć jak naprawić samochód, zanim zacznie pracować kluczem.

Sugestia

"Jedna osoba jest kierowana przez inną by reagować na propozycje zmian w subiektywnych doświadczeń, zmian w percepcji, uczuciach, emocjach, myśleniu i zachowaniu" (APA, 2003)

Sugestia jest tym, co prowadzi do najbardziej interesujących efektów w hipnozie. Na przykład, jeśli ktoś z bólem ramienia jest zahipnotyzowany może wtedy czuć się skupiony i zrelaksowany. Nie dzieje się to, dopóki nie zostaną podane sugestie takie jak np. "twoja ręka zaczyna odczuwać odrętwienie i staje się nieczuła", które powodują ulgę w doświadczanym bólu. To samo odnosi się do innych rodzajów sugestii. Sugestie mogą być bezpośrednie, jak w poprzednim przykładzie, lub mogą być pośrednie, takie jak "możesz zaczynać dostrzegać zmiany, w jaki sposób odczuwasz swoją rękę". Jedna z teorii głosi, że sugestie działają poprzez zmianę naszych oczekiwań, tego co ma się wydarzyć, a następnie doświadczamy zgodne ze zmienionymi oczekiwaniami.

Debata wśród badaczy

Nie wszyscy naukowcy zgadzają się we wszystkich aspektach hipnozy. Niektórzy twierdzą, że hipnoza jest "odmiennym stanem świadomości" odznaczającym się zmianami w sposobie funkcjonowania mózgu. Inni wierzą, że zahipnotyzowani ludzie aktywnie zachowuje się w hipnotyczny sposób, a nie tylko biernie reagują na sugestie. Terapeuci, którzy używają hipnozy, mówią o użyciu hipnozy w celu uzyskania dostępu do zawartości i zasobów podświadomości, podczas gdy inni badacze stronią od tych poglądów. Jest możliwe, że te objaśnienia opisują różne części całkowitego zjawiska i fenomenu hipnozy.